Het einde van de drie maaltijden per dag thuis aan tafel

Ontbijt, lunch, avondeten, of ontbijt, warmeten, avondboterham. Lang bepaalde dit trio onze dagelijkse voedingsdeelname, met nog een koekje bij de koffie en de thee. Waarna het trommeltje dicht ging. En het gebeurde allemaal thuis. In Frankrijk blijkt deze heilige drie-eenheid evenzeer gekoesterd en toch verlaten. De industrialisatie, kantoorleven, lange schooldagen, forensenleven, het droeg er allemaal aan bij. Om te beginnen in Europa en Amerika waar dit eetpatroon gevestigd was. Maar tenminste ontbijt en avondeten zouden nog lang gezamenlijk thuis worden genuttigd. De lunch werd overgenomen door de schoolkantine of bedrijfsrestaurant, de snackbar en in de Franse steden het buurtrestaurant. Nog steeds kun je een formulelunch voor weinig krijgen, bedoeld voor de mensen met een lunchpauze. In eigen keuken bereid, met het seizoen meegekookt, en een goed idee voor de toerist met smalle beurs en een uitgebreid programma.

Maar, o je, daar kwam Mac Donalds, en Pizza Hut, en inmiddels in Frankrijk ook nog le Friterie, Poivre Rouge en vele andere eetketens. En dat ten koste van de kleine zelfstandige restaurantjes. In Les Français à Table, een fotoboek dat ik op een brocante kocht, wordt deze teloorgang betreurd, ook al past het in de tijd en bij de nieuwe generaties consumenten. Die treurnis duidt zowel op het verval van de smaak en het genieten van goed eten, als het gemis aan sociale gezelligheid en saamhorigheid binnen het gezin. Toch zie je dat er in Frankrijk tussen de middag nog uitgebreid gepauzeerd wordt om thuis te eten. Het dagritme is er op aangepast.

En zo is een fotoboek enerzijds nostalgie, maar ook een kritische spiegel. Wat vinden we belangrijk in onze maatschappij? Thuis samen ontbijten? Avondeten? Hier in Frankrijk  – Parijs even buiten beschouwing gelaten – lijkt de keus duidelijk. Kijk ook op zondagmiddag maar eens in de restaurants waar hele families bij elkaar komen om de maaltijd te delen. Er valt wat voor te zeggen.

Les Français à Table verscheen om 2010, een deeltje in de serie La Vie Quotidienne des Français de 1900 à 1968. Sylvie Lagorce verzorgde de tekst.