Vroege piepers

Nog zo’n prachtig plaatje uit de Hortus Eystettensis uit 1612 van Bailius Besler. Een bloeiende pieperplant met witte bloemen en een lekker knobbelige aardappel erbij. De Papas Peruanorum, de Peruaanse pieper. Een schitterende sierplant in de tuin.

Was Besler nu de eerste die zo’n prachtig plantenboek tekende? Nee hoor, hij liet zich inspireren door Leonhard Fuchs (1501-1566) en Jakob Theodor Tabernaemontanus (ca 1520-1590). De vraag is of deze lieden al veel exoten uit de Amerika’s hadden, dat lijkt schier onmogelijk.

Jakob Theodor verLatiniseerde zijn woonplaats Bergzabern in de Duitse Pfaltz tot achternaam. Er is weinig over deze grondlegger van de Duitse plantkunde bekend, behalve dan dat hij lijfarts was van Graaf Philipp III van Nassau-Saarbrücken-Weiber in 1549 en dat hij daarna in Heidelberg ging studeren. Later werkte hij als lijfarts van de Bisschop van Speyer, waarna hij zich in Worms als zelfstandig arts vestigde. In 1588 publiceerde hij zijn Neuwe Kreuterbuch met meer dan 2300 houtsneden. Hij bleef daarmee in de traditie van de kruidenboeken van zijn tijd en zijn voorgangers, met die uitzondering dat hij heel nauwkeurige beschrijvingen gaf bij de fraaie illustraties.
Maar dit blijven allemaal kruidendokters. Het boek van Besler is een echt botanisch platenboek, waarbij de esthetica boven de nutswaarde ging. Een ode aan de bijzondere plantencollectie in de tuinen van de vorst-bisschop van Eichstätt.