Voedselstrategie – Stad en Platteland in de Middeleeuwen

Zonder voedselproducerend platteland kan geen stad groeien in de Middeleeuwen. Boeren en burgers hebben elkaar hard nodig. De stadsboerderijen produceren onvoldoende eten voor een uit zijn stadsmuren puilende stad. De stad werd vaak het centrum van handel en industrie. Havensteden als Middelburg, Dordrecht, Brugge of Antwerpen trekken veel kooplieden uit verschilelnde landen. Een ‘grote’ stad als Dordrecht telt in de 14e eeuw ruim achtduizend inwoners. De Vlaamse steden tellen in die tijd al meer dan tienduizend inwoners. Het omliggende land produceert het eten, de stadsbesturen zorgen er voor dat het eten op de markt kan worden aangeboden uitsluitend aan de burgers van de stad. Speciaal voor de stad produceren de boeren dus groente, kaas, melk, vlees en graan. Vissers brachten hun vangst naar de vismarkt. Van ver overzee kwamen dadels, vijgen, specerijen en soms ook exotische vruchten als granaatappel.

Er komen weeten die een goede controle op de kwaliteit van het voedsel
mogelijk maken. Er mag niet te veel rommel aan het graan voor het brood
worden toegevoegd bijvoorbeeld. En om de versheid te garanderen van de geslachte dieren, bedacht men een simpel systeem. Iedere keer dat een koopman een geslacht dier op de markt te koop aanbood, hakte de marktmeester een stukje poot of vleugel af. Tot vier keer toe, dan wisten de burgers dat het product niet meer ‘vers’ was.

De samenwerking tussen boer en burger is er nog steeds, maar door een steeds ingewikkelder wordende keten onzichtbaar. Gelukkig zijn er de laatste jaren weer veel initiatieven om stad en platteland te verbinden, zoals de activiteiten van Kasteel Groeneveld, of Boerenfluitjes. En er is de herontdekking van de stadsboerderij in tal van nieuwe vormen.

Het is goed wanneer burgers zich afvragen waar hun eten vandaan komt en in hoeverre een land voor de primaire voedselproductie afhankelijk is van import. Wat doen we zelf, wat halen we van elders. Onderwerp voor morgen.

Copyright: Lizet Kruyff, januari 2013/1997 Plaatje komt uit de Tacuinum Sanitatis.