Vingerkommen en Oesters in de Nacht

Wanneer je je als culinair historicus bezig houdt met de Belle Epoque kom je natuurlijk de nodige menu’s met oesters tegen. Aan het eind van de 19^de eeuw begint ook de Kunstmatige Oesterteelt in Bergen op Zoom en later Yerseke.

Ook aan het hof van koningin-regentes Emma en koningin Wilhelmina prijkt de oester op de menukaart. Zeker bij officiële diners. Met mooie oesters maak je indruk.

Wenskaart oesters

Wat zijn de tafelmanieren om een oester netjes te eten? Om te beginnen: je krijgt er aan het hof een vorkje bij. Eén van die onderdelen van het aan het eind van de 19^de eeuw zo uitbundige culinaire instrumentarium. Maar omdat je toch ook je vingers gebruikt – oester zijn fingerfood – staat er ook een vingerkommetje op tafel. Het gebruik van individuele vingerkommetjes begint in de 18^de eeuw, eind 19^de eeuw is het kommetje ingeburgerd. En nee, noch koningin Wilhelmina, noch koningin Victoria drinken uit zo’n kommetje om een ‘weet-niet-echt-hoe-het-hoort’- gast op z’n gemak te stellen. Het is een tenminste in vier moderne talen wijd verbreid broodje Aapverhaal. Ik licht dat toe in het artikel dat ik voor het blad Virtus schreef en dat dit najaar in het themanummer verschijnt.

Zo’n vingerkommetje dient om de toppen van je vingers in te dippen. Je plonst er niet gemakshalve je halve hand in. Eerst even de vingertoppen spoelen, dan aan het servet. Dat voorkomt kleverige vingers en onplezierige visluchten, vet en vruchtensap aan het servet.

Er mag ook geen sterk geurende citroen in (een drupje of een piepklein stukje voldoet), of dito bloemen. Tenslotte mag de geur van het water geen invloed hebben op de smaak van spijs en wijn. Enfin, ook over dit ogenschijnlijk onbelangrijke stukje tafelcultuur kun je veel vertellen.

Voor de uitzending kreeg ik van Cindy Wilmink – wij delen een liefde voor fraaie culinaire materiële cultuur en lekker eten en drinken – de grootouderlijke vingerkommen (foto) te leen. Het zijn dezelfde die ook ten hove gebruikt werden en worden. Kristal met een ster in de bodem geslepen. Prachtig!

Het vingerkommetje van Cindy Wilmink

In de aankondiging van De Nacht van NPO1 lijkt het een beetje alsof ik de medewerkster van Marcus van Noord, de Oesterman, ben. Dat is natuurlijk een misverstand. Ik werd uitgenodigd als culinair historicus om over de vingerkommen en het broodje Aapverhaal te praten. En nam dus graag Marcus mee, want twee weten meer dan één en bij vingerkommen horen oesters. Marcus en ik kennen elkaar al jaren! Wij leerden elkaar het nodige over oesters, kunst en geschiedenis.

Oeil de Perdrix Champagne van Joel Michel

Ook nam ik champagne mee. Die heerlijke Oeil de Perdrix Champagne van Joel Michel uit Brasles Vanwege het koninklijke aspect en de prachtige combinatie met oesters. Daarover lees je in mijn blog: https://www.lizetkruyff.nl/patrijzenoog-voor-koning-willem-i/

De muziekkeuze bevatte onder meer het duet uit de Parelvissers. Dat liep een beetje mis. Prachtige muziek, maar ik bedoelde bij de oesters natuurlijk dit: https://www.youtube.com/watch?v=i-v-DZjZ9iY

De opname van de uitzending van De Nacht van NPO1 vindt u hier: https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/de-nacht-van/67340553-57ac-4eeb-8976-b1b23f8647da/2022-08-26-de-nacht-van-kro-ncrv-zomerweek

Fragmenten uit de uitzending vindt u hier: https://www.nporadio1.nl/fragmenten/de-nacht-van/3a1d530a-3485-4141-a093-201f72d36f12/2022-08-25-marcus-en-lizet-puristen-op-het-gebied-van-de-oester

U kunt de uitzending ook op Spotify beluisteren: https://open.spotify.com/episode/2PLfBGfgz6SifkYzu9AMKC?si=3a8b34fa7b344161&nd=1