Romeinse radijs

Lang geleden alweer kocht ik een boekje in de Belvédère in Wenen, vlak bij de Botanische Tuin daar. Het gaat over de kruiden van de Romeinen en welke rol die in de keuken speelden. Beetje een saai, degelijk, wetenschappelijk verslag van een werkgroep van deze Botanische Tuinen en het Botanisch Instituut van de Universiteit. Vooral dus heel  nuttig. Is het ook leuk? Jazeker, om verschillende redenen. er staat namelijk een afbeelding in van een olielampje. Met daarop een boodschappenmand met een brood, een kan wijn en een wortel, of een radijs, of een pastinaak, of een rettich. De tekst op het lampje zegt: Pauperis cena panem, vinum, radicem. Oftewel: het avondmaal van de arme man: brood, wijn en RADICE(M). Nu maar eens proberen uit te zoeken wat dat voor radix is. Radijs ligt voor de hand: radix of raphanus in het Latijn. Radix gebruikten de Romeinen voor alle wortelen behalve de wortel, die daucus carota heet. En de pastinaak die de Romeinen kennen als pasticana.

De groenteminnende Romeinen schreven er wel veel over. Cato, Columella, Plinius, stellen dat de herkomst in Syrië gezocht moet worden, of zelfs Assyrië in het geval van Cato. In ieder geval moeten we de wortelen van ‘onze’ radijzenfamilie in het Nabije of Midden Oosten zoeken. Maar welke radijs staat hier nu op het plaatje? De rettich? Een groot uitgevallen rode radijs? Of zelfs de rammenas? Het kan allemaal. Misschien ligt een rettich voor de hand, qua afmeting. En omdat Apicius voor de Raphanus een sausje suggereert: pepersaus, gemaakt van fijngestampte peper en vissaus. Dat heb je bij en rammenas niet nodig.  En zonder vissaus en peper kon zelfs de arme man in Rome niet eten.