Romantisch Vegetarisch

In 1813 schrijft de Engelse dichter Percy Bysshe Shelley, dan 21 jaar oud, een pamflet over het volgen van een dieet. Hij heeft zich laten inspireren door een Frans traktaat. De titel van Shelly’s pamflet is ‘A Vindication of Natural Diet, Return to Nature’. Zijn stelling: ‘Ik meen dat een onnatuurlijke levensstijl ten grondslag ligt aan de verdorvenheid van lichamelijke en morele aard van de mens.’ Van oorsprong is de mens een herbivoor, beweert Shelly. En, zo zegt hij: ‘Geen ziekte van lichaam of geest is niet verzacht door een plantaardig dieet en het drinken van water.’ En: Iedere geneesheer met onderscheidingsvermogen zal alle lichamelijke en geestelijke ongemakken kunnen terugvoeren op onze vleesconsumptie.’ Shelley vergelijkt de negatieve effecten van het eten van vlees met alcoholisme. Je zou er zelfs syfilis van kunnen krijgen. En suggereert dat een vriendelijk mens, die goed is voor dieren en zich voedt met wortelen en knollen een gezond mens zal zijn, wiens levenseinde alleen door zijn eigen natuurlijke ouderdom wordt veroorzaakt.
Shelley zelf werd overigens slechts 30 jaar oud. En nee, de vreethannes op het plaatje is niet onze romantische Percy.

Zijn versie van vegetarisme wordt ook wel de Romantische stroming genoemd, voortkomend uit de Verlichting, waarbij een filosoof als Rousseau en eerder als Locke de grondslag legden voor de terugkeer naar de natuur. David Henri Thoreau – die in 1817 geboren wordt – zal het ‘terug naar de natuur’ nog veel uitbundiger vertolken.

Uitgangspunt van Shelley was helaas onjuist. Mensen zijn van oorsprong geen herbivoren, maar omnivoren.Waarmee niet gezegd is dat je niet een uitstekend voedingspatroon kunt volgen zonder vlees, gevogelte of vis. Maar je kunt ook nadenken over de weg die de voeding in de 18e eeuw was ingeslagen met alle vernieuwingen en uitvindingen van die tijd: heel veel suiker, veel alcohol, veel vlees en een zich overdadig voedende bovenklasse en een wegterende onderklasse. Het is de vraag of de maatschappijkritiek die uit de filosofie van ‘terug naar de natuur’ niet ook ging over de ‘decadente’ weg die was ingeslagen. Herbezinning is bij tijd en wijle natuurlijk altijd te waarderen. Beter niet in dogma’s laten ontaarden.