Perziken uit Montreuil – 2
De Geschiedenis van de teelt
Hoe de perzik in Montreuil terecht kwam is om en nabij bekend. Dat er ook geweldige verhalen de ronde deden toen de marketing rond de perzik op z’n hoogtepunt was, blijkt wel uit dit stukje geschiedenis in het Rotterdamsch Nieuwsblad.
De aanleg van de boomgaard in doolhofvorm begon in de 17de eeuw. De perzik is het vlaggenschip, daarnaast teelde men aardbeien en kersen. De fruittelers kozen een zonnig plateau vlak bij het hof van de Franse koning en de markten van Parijs, De leibomen groeiden tegen de muren en in het tussenliggende centrale deel kweekte men snijbloemen, groente en kruiden. Zo voorzag je een grote stad als Parijs van verse groente en vruchten. In de 17de eeuw – het is niet precies bekend wanneer – waren het óf Nicolas Pépin of Étienne Girardot (zie krantenartikel) die als eersten de perziken aanplanten. Waar het materiaal oorspronkelijk vandaan komt is niet bekend, je kunt aannemen dat ze de bomen (of pitten) meenamen uit de boomgaard die ze achterlieten. De Bourgogne wordt genoemd, meer specifiek de Yonne. Uiteindelijk zullen er meer dan vierhonderd verschillende soorten worden geteeld. Wat gebeurde er tussen de 17de en begin 20ste eeuw? Gelukkig hebben we de boeken nog.
Verschillende auteurs hebben zich in de 18de en 19de eeuw beziggehouden met teeltwijze van de perziken in Montreuil. Maak kennis met drie van hen, Élie-Abel, en Alexis sr en jr.
In Parijs vestigde zich de botanist Élie-Abel Carrière (1818-1896). Eigenlijk hield hij zich vooral met coniferen bezig, Maar hij publiceerde ook een aantal tuinbaasboeken. Interessant hierbij zijn de Praktische Gids voor de Vermeerderende Tuinier uit 1856 en Het zaaien en tot vrucht brengen van vruchtenbomen uit 1881 en bovenal het al in 1880 verschenen Montreuil-aux-Pêches historique et pratique (…) met 25 figuren. Al zou hij nu van Slow Food ongetwijfeld een prijs krijgen voor zijn werkje over de oorsprong van inheemse planten aangetoond aan de teelt van de wilde radijs uit 1869. Zijn publicaties op rij:
Guide pratique du jardinier multiplicateur: ou art de propager les végétaux par semis, boutures, greffes, etc. (1856)
Flore des jardins de l’Europe: manuel général des plantes, arbres et arbustes, comprenant leur origine, description, culture : leur application aux jardins d’agrément, à l’agriculture, aux forêts, aux usages domestiques, aux arts et à l’industrie. Et classés selon la méthode de Decandolle par Jacques et Hérincq, Entretiens familiers sur l’horticulture (1860)
Encyclopédie horticole (1862)
Production et fixation des variétés dans les végétaux (1865)
Origine des plantes domestiques démontrée par la culture du radis sauvage (1869)
Semis et mise à fruit des arbres fruitiers (1881).
Publicatie : Carrière, Élie-Abel Montreuil-aux-Pêches historique et pratique avec 25 illustrations. Paris, Libr. agricole de la Maison Rustique, (1880)
En dan is er ook nog de in Montreuil geboren, getogen en gestorven Alexis Lepère (1799 – 1883) die alles weet over het snoeien van de perzikbomen. Hij was de zoon van een perzikteler Hij schreef daar een uitgebreid werk over. Hij genoot in Europa grote bekendheid vanwege zijn kennis en vaardigheden op het gebied van leibomen en perzikteelt. Dankzij zijn verbeterde leiboommethode verbeterde het rendement. In zijn boomgaard aan de Rue Cuve du Fauborg, slechts een hectare groot, oogstte hij jaarlijks rond de veertigduizend perziken. De kwaliteit was zo hoog, dat ze per stuk verkocht werden. Sommige soorten konden wel tot 400 gram zwaar worden.
Het linker plaatje laat zien hoe hij bij de ingang van zijn kwekerij met 8 perzikbomen zijn naam schreef. Maar internationaal het bekendst werd deze ‘keizer van de perzikteelt’ om de palmettevorm van de leibomen. Zijn tuinen konden bogen op bezoekers zoals de koninklijke tuinbazen van het Belgische en Pruisische hof.
Zijn zoon, getooid met dezelfde naam, tekende de illustraties voor zijn vaders boek Hij werd papa’s vertegenwoordiger in het buitenland qua kennisoverdracht en reisde naar slot Basedow in Mecklenburg- Voor-Pommeren om daar leifruitboomgaarden aan te leggen, inclusief de muren. Slot Arendsee (bij Prenslau), landgoed Vargatz bij Bandelin, de koninklijke Weinberg am Klausberg (Potsdam) en park Babelsberg, boven Potsdam) volgden. Afgezien van zijn geschriften en zijn graf laat senior ook nog een perziksoort na, de Pêche Lepère (ook wel bekend als de Galande de Montreuil) die in 1846 op de markt kwam. Junior voegde daar nog de Alexis Lepère-perzik aan toe in 1876. Veel van de vierhonderd soorten zijn voor mij moeilijk te achterhalen. Deze namen kennen we in ieder geval nog, het hele seizoen zijn er perziken:
| L’Avant pêche blanche | La Pêche de Malte | Pêche de vigne |
| Petite et Grosse Mignonne | L’Alberge jaune | Précoce de Bagnolet |
| La Galande | Le Téton de Vénus | Professeur Vilaire |
| La Pourprée hâtive et tardive | L’Admirable | Alexis Lepère |
| La Madeleine de Courson | La Chevreuse tardive | Bonouvrier |
| La Bourdine | Pavies de Pomponne | Baltet |
| La grosse et petite Violette | Belle Beausse | Belle Impériale |
| La Grosse Mignonne frisée | Brugnon musqué | Opoix |
Het doek valt wanneer de uitbreiding van de spoorwegen de grote stad voorziet van perziken uit het zuiden van het land. De perzikbomen maken plaats voor appel en peer en steeds meer ook voor de bloementeelt. Met de uitbreiding van Parijs is de vraag naar pleistermateriaal groot en dus stijgen de prijzen. Voor de fruittelers wordt het dus steeds moeilijker om hun muren te herstellen en het verval treedt in. In de na-oorlogse periode is van de innovatieve perzikteelt in Montreuil weinig meer over. Maar er wordt aan gewerkt. De tuinbouwschool en bijbehorende vereniging treden voorzichtig in het voetspoor van hun illustere voorgangers. Zo zijn er nu informatieve sites en bijeenkomsten en kun je op bezoek.
Je kunt de herstelde muren bezoeken: Les murs à pêches