Toen ik tijdens de undergroundboerenmarkt over pepernoten vertelde en bezoekers & mede-boeren liet proeven van het volgens ‘oerrecept’ gemaakte pepernoten, zeiden er een paar: is het niet een beetje vroeg in het jaar? Zeker, pepernoten horen bij Sinterklaas. Maar ik had er een bedoeling mee. Straks, in september vervuilen de fabriekspepernoten de schappen in de supers al weer. Platte pepernoten qua smaak. Willen we die nog wel? Nee toch?

Vroeger hadden pepernoten smaak! Ze smaakten naar peper en nog véél meer. Het tot nu toe oudste recept vond ik in de Nieuwe, Welervarene Utrechtsche Keukenmeid uit 1771. Het boek kende ik al uit de periode dat ik research deed voor Twintig Eeuwen Koken en Eten, een paar jaar geleden kwam er een facsimile-uitgave op de markt bij uitgeverij BK18. Een aanrader, dat boek. Maar dit terzijde.

Het pepernotenrecept is vast ouder dan de 18e eeuw, omdat er staartpeper in gaat. Deze Afrikaanse peper was toen al van de markt verdrongen door de eigen importpeper, die de schepen van de VOC massaal aanvoerden. Hier het recept in mijn hertaling:

Pepernoten, hoe te maken

Neem half bloem en half suiker, en wat gemalen kaneel, nootmuskaat, staartpeper, kardemom, anijs of karwijzaad en wat heel fijn gesnipperde sukade. Kneed die met eieren tot een stevig deeg en maak er stukjes van zo groot als kleine hazelnootjes. En laat ze bakken.

Ik maak er kleine koekjes van en neem 330 gram (glutenvrij) meel, 300 gram biologische rietsuiker, en 3 tot vier eieren, hangt een beetje af van de grootte. Daar doe ik vier eetlepels fijngesnipperde sukade bij en een paar eetlepels pepernotenmix. Omdat er geen hoeveelheden in het recept gegeven worden, kun je daar naar eigen inzicht mee experimenteren. Neem vooral de groenste kardemoms die je kunt krijgen en maal die in z’n geheel, maal flink wat anijszaad (karwij is minder lekker) en niet te veel nootmuskaat. Staartpeper kun je tegenwoordig weer goed krijgen, zeker bij de spices-specialisten als Cavador (Hoevelaken) en Vanilla Venture (Amsterdam). Daar krijg je ook de mooiste kardemoms.

Nu moeten we onze bakkers er nog van gaan overtuigen dat dit de lekkerste pepernoten zijn en dat we graag weer echte pepernoten willen eten met Sinterklaas. Zelf bakken is natuurlijk ook mogelijk. Maar dat doet niet iedereen graag.

Zullen we een wedstrijd uitroepen over een paar maanden? Zo tegen september? En met zijn allen ervoor zorgen dat we weer aan de echte pepernoten gaan? Doen jullie allemaal mee met de Pepernotenrevolutie?