Pepernoten, kruidnoten

Ik ben er toch nog niet helemaal uit hoe dat nou zit met het onderscheid tussen pepernoten en kruidnoten. Gewoon omdat dat onderscheid vroeger niet zo gemaakt werd. Dus dook ik maar eens in de oude kranten van de KB op zoek naar vermeldingen van pepernoot en kruidnoot. Van alles te vinden, maar of we daar heel veel wijzer van worden? In ieder geval is de connectie met Sinterklaas in de 19de eeuw soms ver te zoeken. Ik vat wat samen. Vandaag de pepernoten.

Pepernoten

De oudste vermelding vind ik in de Bataviasche Courant van 14 juli 1821. In de verkoop gaan van de firma Soesman en Wilson o.a. terpentijn, zalm, haring, saucijzen, zeep, pepernoten, gedroogde visch, ijzeren pannen, teer, en nog zo wat. Een handelshuis verder gaat het ook om scheepsbeschuit. Pepernoten, wat zouden dat in dit geval zijn? In ieder geval bedoeld als bevoorrading voor schepen. Houdbaar en eetbaar vermoed ik zo. Maar welk recept? In 1823 een advertentie in de Leeuwarder Courant, daar lijkt de pepernoot meer een onderdeel van de inventaris van een bakkerij.
In  1861 (Bakker Geenen) en in 1866 is het raak in de Sumatra krant. Bakker Saulus in Padang heeft voor Sinterklaas onder andere pepernoten in de aanbieding. Alles tegen contante betaling.
Iets breder wordt het verhaal in 1869 in het Bataviasche Handelsblad, waar je bij twee flesschen verse pepernoten (een gulden per flesch), een ganzenbord en dobbelstenen cadeau krijgt. Dat klopt weer met het beeld dat we uit de dagboekjes van de jonge dames Swellengrebel krijgen, halverwege de 18de eeuw. Pepernoten als fiches bij het spel.
In 1871 en volgende jaren gaan de advertenties in het verre Indië vooral over de verkoop van kruidkoek en pepernoten en kransjes en andere typisch Hollandse heimwee-koekjes.
Pas in het laatste decennium van de 19de eeuw gaan ook de advertenties in ons land over Sinterklaassnoep, waaronder pepernoten. Welk recept daarbij hoort, dat van de pepernoot of de kruidnoot (zoals we dat onderscheid nu maken) blijft voorlopig in het duister.  In die tijd waren er nog geen kookrubrieken in de krant die de lezers van seizoensrecepten voorzagen.
Morgen meer.