Op chic in 19de-eeuws Zutphen
Déjeuner Dinatoire in Le Soleil
Bron: Nationaal Archief, Familiearchief Mackay van Ophemert 724-734. Klik op de foto voor een grotere versie.
Ik was in het Nationaal Archief op zoek naar een menu van een belangrijke bijeenkomst, een menu dat kennelijk niemand de moeite vond om te bewaren. Het lijkt wel alsof de tijdens de maaltijd opgediste heerlijkheden ondergeschikt waren aan de speeches en tafelconversaties. Op zich niet vreemd, maar wel heel ongebruikelijk. Het was natuurlijk een herendiner, dat scheelt. Meestal zijn het de vrouwen die de menu’s in hun avondtasje frommelen. Mannen proppen het soms dubbelgevouwen in een broek- of binnenzak. Maar ik wil juist dit menu zo graag. Dus zoek ik in de archieven van de (mogelijke) aanwezigen. Het NA is er de juiste plek voor. En zo kwam ik terecht bij het familiearchief Mackay van Ophemert, met een lemma ‘menu’s’. Niet het gewenste menu. Wel leuke andere. Zoals dit bijzonder fraaie menu.
Huzaar in een Hotel
In 1899 werd het nieuwe Paleis van Justitie in Zutphen geopend en dat werd feestelijk gevierd met een déjeuner-dinatoire, een term die toen nog niet was voorbehouden aan huwelijken. Het diner vond plaats in het enige echte luxe Grand-Hôtel van Zutphen in die tijd, Le Soleil aan de Zaadmarkt. In het archief in de stad is een foto te vinden, en een artikel (zie links). Het hotel werd gerund door Michiel G. A. Wennips, die in 1873 Zutphen de functie van opperwachtmeester bekleedde bij het regiment Huzaren aldaar. Na zijn dienstverband volgde een functie van logementhouder in ‘De Klok’ en vervolgens wordt hij hotelhouder van het keurige Grand Hôtel du Soleil. Hij trouwt, krijgt kinderen en is een actief lid van de hotelhoudersbond en bemoeit zich met alles wat de stad Zutphen ook maar beroert, zoals de Verfraaiingscommissie. Tot zijn overlijden in 1915 zou hij hotelhouder blijven. Wie de scepter in de keuken zwaaide al die tijd is mij niet bekend. Misschien kunnen ze dat in Zutphen in het Erfgoedcentrum vinden?
mr. Æneas baron Mackay van Ophemert (wiki)
Zutphen heeft behoefte aan een echt Paleis van Justitie, wanneer in de loop van de 19de eeuw besloten wordt dat er ook ‘zware’ zaken dienen te worden behandeld. Tot die tijd ‘woonde’ het gerechtshof in bij het stadhuis. In 1887 wordt begonnen met de bouw van een nieuw pand, twee jaar later is het voltooid. Tijd voor een feestje. Natuurlijk is mr. Æneas baron Mackay van de partij. Deze bescheiden en ter zake kundige antirevolutionair politicus is op dat moment minister van Binnenlandse Zaken, maar al eerder vervulde hij de functie van rechter in de stad Zutphen en hij was ook al geruime tijd lid van de Tweede Kamer. Hij zal zijn loopbaan op nog veel functies ten behoeve van de partij en het vaderland vervullen. Dit terzijde, het blog betreft het diner van 7 oktober 1889. Het evenement haalde de krant.
Opregte Haarlemsche Courant 07 10 1899 (via Delpher). Klik op de foto voor een groter exemplaar.
De prachtige menukaart met een rijke opsomming van gerechten trekt de aandacht. De kaart zelf – geschept papier, gestanste letters en voorzien van een frivool maar toch sober randje – is al een kunstwerk op zich. En dan dat prachtige opgestrikte naamplaatje. Het menu – natuurlijk alles in het Frans – is geheel volgens de regels. Het is wel een echt herenmenu. Oesters, wildsoep, veel vlees en gevogelte, kabinetpudding en bombe, veel sausjes: het staat allemaal in de maag. Duidelijk ook een aantal modegerechten, zoals de bleekselderijharten met rundermerg, en de ananas. En natuurlijk oesters van de eigen Zeeuwse oesterteelt. En ofschoon er die modesnufjes op staan is het ook wel een heel traditioneel menu, alles volgens het schema, veel allemansvrienden zoals zalm met een peterseliesausje, truffel, kalfszwezerik en geroosterde fazant. En natuurlijk een pasteitje, de caisses à l’ Impératrice. Het pasteitje is een beetje ten onrechte in de vergeethoek geraakt, of als lunchhapje een langzame dood gestorven. Je kan nog wel blikjes ragout en voorgebakken ragoutbakjes bij de supermarkt krijgen zo ter hoogte van de feestdagen. De echte haal je natuurlijk bij de banketbakker. De keizerinnelijke bereiding wil zoveel zeggen als kipragout met suprêmesaus, truffel, stukjes asperge en stukjes zwezerik. Met Pasen dat maar eens doen?
Links:
190 Grand Hotel du Soleil (Hotel-restaurant), Zaadmarkt 91, 1901, 1910 Scan(s) aanvragen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Paleis_van_Justitie_Zutphen.JPG
https://erfgoedcentrumzutphen.nl/onderzoeken/beeldbank/detail/eddc2709-0c5d-5877-80b9-6d01b3b64610