Meer Romeinse Boerenwijsheid

Hoe herken je nu of een stuk grond vruchtbaar genoeg is om graan op te verbouwen? Stel, je komt in een nieuw territorium van het Romeinse Rijk en je wilt woeste grond gaan ontginnen. De koloniserende legioenen hebben graan nodig tenslotte. Hoe kun je nu zien of de vlakten waar je terecht komt een goede oogst gaan opleveren? Je prikt eens in de grond, je wrijft de aarde eens tussen je vingers, je proeft, je kijkt hoe de reactie met water is. Volgens Columella kan het ook nog anders: ga eerst eens kijken wat er van nature, in  het wild voorkomt. Kijk naar de grassen en russen, kijk het klaver, de vlier, de bramen, de wilde pruimen en dergelijke planten. Zij verraden of er voldoende natuurlijk water in de omgeving is. Grondwater. Zoet water. Om graan te kunnen verbouwen heb je water nodig en een bodem van goede consistentie. Ruim een halve meter diep dient de grond even goed te zijn voor graan. Voor bomen is dat twee keer zo veel. Als aan al deze punten voldaan is, kun je het veld gaan voorbereiden voor beplanting. En ook dat moet je met overleg aanpakken, wil je de bodem niet te snel uitputten. Eerst met kleine ploeg en diepe voren. Diep geploegd land geeft een hoger rendement. Daarvoor heb je stevige, stoere ossen nodig die de ploeg trekken en hun volle gewicht gebruiken en niet alleen hun schouders en kop.  Na het ploegen moeten de ossen worden uitgespannen en gemasseerd: hun schouderpartij, rug en flanken, zodat het vel lekker los komt te zitten. En ook hun hals en nek moet worden gewreven en de boer moet ook een slok onverdunde wijn in hun kelen laten vloeien. Een pint per os is genoeg. Je moet dat doen vóór ze gestopt zijn met zweten en puffen. Daarna kun je ze voeren, maar niet alles tegelijk, steeds een beetje, zodat ze rustig eten. Vervolgens leid je ze naar de drenkplaats en je wekt ze met fluiten op om lekker vrij uit te drinken. Daarna breng je ze terug naar de voerplek en geeft ze meer voer. Tot zover de taken van de ploegbaas.