Freddy Mercury heeft met Killer Queen in 1975 de mythe rond Marie Antoinette nieuw leven ingeblazen. ‘Let them eat cake, she said, just like Marie Antoinette’. En laten we toegeven: het is een prachtige tekst en een even meeslepende melodie. Maar de tekst slaat nergens op. Sloppy research, zouden we nu zeggen. 

Want ach, die arme Marie Antoinette. Deze uitspraak wordt haar nog steeds nagedragen. Maar ze heeft het helemaal niet gezegd. Het staat al te lezen in Mozarts Menu (2006), waar we het hele verhaal nog eens grondig hebben nageplozen.
Marie Antoinette werd geboren in 1755, in Oostenrijk. Ze trouwde in 1770 met Lodewijk XVI en verhuisde naar Frankrijk.

Het verhaal over ‘qu’il mangent brioche’ staat in de Confessions van de Franse filosoof Jean Jacques Rousseau (1712-1778), om precies te zijn in het deel uit 1736. Toen de latere Franse koningin nog niet geboren was.

In het zesde deel van zijn Confessions (Bekentenissen) schrijft Rousseau dat een anonieme prinses ‘Laat ze dan brioche eten’ zou hebben gezegd, toen het volk honger had en er geen brood was.

Dat is op zich niet zo’n gekke opmerking. Brioche is nog steeds bij de Franse bakker te koop, er gaan eieren in, waarmee het weliswaar luxebrood is, maar geen cake. Franse bakkers waren verplicht  brood van een bepaald standaardgewicht te verkopen, in verschillende variëteiten, tegen een vaste prijs. Wanneer het gewone (water)brood was uitverkocht moesten de bakkers luxebrood tegen de lage vaste prijs van gewoon brood verkopen. Zo beschermde je het volk tegen hebzuchtige bakkers die alleen maar luxebrood tegen een vaste hogere prijs in de markt wilden zetten. Dus een opmerking ‘nou, als er geen brood is, dan eten ze toch brioche’ is niet zo wereldvreemd en arrogant als het lijkt.
Maar deze woorden kwamen niet uit de mond van Marie Antoinette.