Kornoeljebessen

Eigenlijk zijn we ze een beetje vergeten, die
kornoeljebessen. Je ziet nog wel eens een struik in een plantsoen en als er al
van de bessen geplukt wordt, zijn dat meestal mensen met een niet zo’n
vreselijk melkboerenhondenhaarnederlandse afkomst. Al weer een jaar of twintig
geleden ontmoette ik iemand die zich in de historie van de kornoeljebes
verdiepte en er echt uren over kon vertellen. 
Heel boeiend, vooral ook de door hem ontrafelde mystieke achtergrond. 

Mij ging het natuurlijk om de culinaire kant. En dus plantten we een
kornoelje in de tuin, de cornus mas, de gele kornoelje. Cornelian cherry op z’n
Engels. Dat klinkt al een prettig beetje Romeins, dat Cornelius. Romeinen noemden zichzelf
graag naar een favoriete groente: piso, fabius, cicero, oftewel erwt, tuinboon
en kikkererwt. Zo komt de kornoelje al met de Romeinen ons land
binnen. Bert Maes noemt hem in zijn Inheemse
bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen (206) inheems, maar het lijkt erop dat hij het vooral over de rode versie heeft. 

Van de rode kornoelje worden in ons land al vanaf het prille
neolithicum sporen gevonden, de takken werden verwerkt tot visfuiken. Ook de
pitten worden aangetroffen, er werd een wasachtige substantie uit gewonnen. Het
vruchtvlees zal gegeten zijn, al is het wat wrang als je geen zoetstoffen kunt
toevoegen. In Maastricht zijn uit de Romeinse tijd sporen van de gele kornoelje
aangetroffen, hoe kan het ook anders. In gezelschap van de druif en de vijg. Nu kan dat import van de vruchten zijn, maar het is waarschijnlijker dat ze – net als de kers, pruim en vele andere vruchtenbomen – gewoon met de landbouwrevolutie zijn meegebracht.

De
struik werd wel degelijk voor de bessen aangeplant. Giacomo Castelvetro (1614)
schrijft dat ten noorden van de Alpen er nog weinig waardering is voor deze
vruchten. Maar hij heeft het dan over Engeland. Hier werd de struik vanaf de
middeleeuwen aangeplant voor de consumptie (kornoeljebes ultragezond en tegen
zowat alle aandoeningen) en dankzij de vogels verwilderde het gewas vanzelf.

Hoe komt je nu aan kornoeljebessen: plant een boompje of
struik. Binnen een paar jaar genoeg voor de heerlijke gelei of jam die je er
van kunt maken. De heel eigen smaak past prima bij eend of ander wild. Ik vind
het veel smaakvoller dan de obligate cranberries.