Houten lepel

Nog zo’n verhaal dat het boek Oranje Toetjes niet haalde. Over de hofordonnantie geschreven door Karel
de Stoute’s hofmeester Olivier de la Marche. Lees maar even een stukje  van mijn hertaling mee. Het boek bevindt zich in de Bijzondere Collectie van de UBA. Olivier werd in 1426 geboren op het kasteel van La Marche in Villegaudin in Bourgondië en  hij overleed in 1502 in Brussel.

‘in de keuken moet de kok zijn brigade bevelen opdragen en gehoorzaamd worden. En hij moet een stoel hebben
tussen het buffet en het vuur, om te zitten en uit te rusten indien nodig. En
hij moet in deze stoel gezeten zijn op deze plaats, zodat hij alles kan zien en
weten wat men in genoemde keuken doet, en in zijn hand moet hij een houten
lepel hebben, die voor twee zaken dient: ten eerste om groenten en soepen te
proberen, en ten tweede om de kinderen (keukenjongens) uit de keuken te
jagen.’. 

Deze Bourgondische hoforganisatie maakt school. De
hofmeester/hofmaarschalk wint aan status en macht als organisator en spin in
het web van de hofhouding. Een vergelijkbare ordonnantie zal Willem van Oranje
schrijven om zijn hof te regelen. 


Ik zie dat trouwens helemaal voor me: kok met houten lepel als dirigeerstok. En hoe aanlokkelijk al die pruttelende pannen en draaiende spitten geweest moeten zijn voor opgroeiende altijd honger hebbende keukenhulpjes geweest moet zijn. Maar: afblijven, dat eten is er niet om van te snoepen. Latere ordonnanties geven zelfs aan dat er niemand in de keuken mag komen die er niet thuis hoort. In Spanje maakten ze tralies boven de pannen zodat er niet stiekem gesnoept kon worden. Wat zal het overal in de buurt van de keuken heerlijk geroken hebben. Je mocht er naar kijken, maar aankomen niet.  Anders mepte de kok met de langstelige houten lepel. Misschien wel zo een als op het plaatje. De kokkin roert er mee, Küchenmeisterei 1485.