Met mijn hoofd in de 18e eeuw, op zoek naar informatie, ach dat is gevaarlijk. Want dan ga je in naslagwerken zitten neuzen en kom je allerlei – op dit moment niet terzake doende maar o zo spannende – leuke dingen tegen. Zoals de Hamburgh worst. Beslist een voorloper van de nu zo populaire Hamburgers, gezien de laatste eettip. Ik hertaal even:

Om Hamburger worst te maken

Neem een pond rundertartaar, met een half pond van de beste reuzel, en meng het goed dooreen met peper, kruidnagel, nootmuskaat, flink wat knoflook uit de knijper, wat witte wijnazijn, wat zeezout en een glaasje rode wijn en een glas rum. Meng het allemaal goed dooreen. Neem dan de grootste darm die je kunt vinden en stop het mengsel er heel dicht opeen in en hang het dan in de schoorsteen en rook het met zaagsel tot ze droog zijn. Het blijft een jaar goed.
Ze zijn erg goed in erwtensoep, in een boerenommelet, of gebraden met geroosterd brood er onder.

Want stel nou dat je geen worst van het mengsel maakt, maar vleeskoekjes, dan zit je toch al behoorlijk in de richting van een Hamburger. Lekker op een broodje, en laat de ketchup maar even zitten. We zouden er nu minder reuzel door doen, is voor een Hamburger ook niet nodig. Worst heeft voor het binden vet nodig.

En nog iets opvallends: als dit een van oorsprong Duits worstrecept is uit de omgeving van Hamburg, en het recept reist mee naar Amerika met landverhuizers, waarna het aan het eind van de 18e eeuw in een Amerikaans kookboek terecht komt. Dan mogen we aannemen dat de erwtensoep waar deze worst bij gegeten wordt óók heimwee-eten is. Maar het recept is dan niet per definitie met Nederlandse immigranten naar Amerika gekomen. De winterse erwtensoep in het Amerikaanse recept uit 1805 bevat trouwens – naast spliterwten – rundvlees, gezouten varkensvlees, raapjes, wortel, ui, knolselderij, peper, zout en pimentkorrels (all spice). Je geeft er uitgebakken plakjes spek bij.

Het plaatje leende ik ergens van internet, als er ergens mensen boos worden, dan hoor ik het wel. Geen bron stond er bij. Het is ontzettend de jaren 50 van de vorige eeuw, met een vreselijk knaapje dat gemalen rauw vlees zit te eten. Misschien hadden zijn ouders er dan toch beter een Hamburger van kunnen maken, voor het tere zieltje dan zonder de wijn en rum.