Haarings voor koning Willem I
In juli 1830 bezocht koning Willem I de stad Groningen Die zomer reisde hij naar alle hoofdsteden van zijn koninkrijk. Na Zwolle en Assen was dus nu Groningen aan de beurt. Een verslag is te vinden in de Groninger Courant. Aan het eind van de ochtend van 21 juli arriveerde het koninklijk gezelschap. Met alle audiënties en bezoeken was er gelukkig ook tijd voor een hapje. Een intiem en eenvoudig hapje bij de burgemeester en ’s avonds een groot diner en dansfeest in de toenmalige Schouwburg. Daags daarna inspecteerde Willem I de troepen, waarna hij wat publieke gestichten en inrichtingen aandeed. De dag eindigde met een diner en een gala. (Je snapt dat zijn ranke taille in de loop der jaren wat uitdijt) De 23ste ging de reis verder met Leeuwarden als bestemming.
Koning Willem I in 1843
Van het diner in de Schouwburg is een spijslijst bewaard gebleven, ongetwijfeld opgesteld door de cateraar/cuisinier. Helaas naamloos tot nu toe. Er is duidelijk overleg geweest met de gastheer en kleine wijzigingen zijn aangebracht. Het is geen menukaart zoals we die nu kennen. Dr. Joris Oddens (Huygensinstituut) vond dit stuk in het Groninger archief en stuurde mij die graag door zodat ik het met jullie kan delen.
De maaltijd is natuurlijk in 1830 nog geheel volgens de Service à la Française. Of het om twee of drie gangen gaat is niet helemaal duidelijk, maar ik vermoed twee, met wat relevées ter verfrissing van het geheel. Zijn het er drie, dan kun je een wissel denken met een herstart van een tweede service bij de vol au vent en zwezeriken. Jammer genoeg is er geen tekening van hoe alles op tafel stond. En ook weten we niet welke soepjes werden geserveerd. Tenminste twee, vermoedelijk een wat stevigere en een romige soep. Aan de voorkeur van Willem I voor haring is ook gedacht. Die worden – kijk eens hoe bijzonder lekker, majesteit – speciaal uitgeserveerd vanaf het buffet bij de Ham en Carrés met doperwtjes en boontjes (hierbij dus geen worteltjes, die gaan met de bloemkool op tafel).
Wel weten we dat de tafel was opgesierd met drie plateaus waarop enkele vazen met bloemen. Het zal in ieder geval een fraai symmetrisch geheel zijn geweest met wat pronkschotels pal vóór de koning, die natuurlijk alle lekkerste hapjes het eerst kreeg aangereikt.
Dit zijn de gerechten, ik heb de spelling voor de duidelijkheid her en der wat aangepast.
- De soupes worden geserveerd van het buffet
- De Croquets en de pasteitjes
- De Ham en Carrés met doperwten en boontjes. Hierbij worden ook de haarings gepresenteerd van ’t buffet
- Ossenhaasen met snij- en slaaboonen
- De Kalfsvleesen en Rosbief, met worteltjes en bloemkool
- Diverse poddings met sauzen
- De vol au vent en de zwezerikken
- De piepkalkoenen en de piepgansen met salade
- De fazanten, kapoenen en kwartels met sanbal (een soort atjar van komkommers in die tijd, beslist geen sambal)
- De fijne duivenpastijen
- De glacées van verse zalm en paling (geglaceerde gerechten)
- Het zoet en gebakken
- De Glacée zoeten (als orange manger, blanc manger, jaune manger, persikken van blancmanger enzovoort. Met een pièce montée).
Volgorde van voordiening van het dessert
- Aardbeziën, kersen, bessen, flambozen enzv
- Sina’s appelen
- Abricosen, druiven, perziken
- Miloenen
- De ananassen
- IJs, diverse soorten
- Compotten met vrugten in brandewijn.
- Item met gember
Goed kijken hoor: sinaasappels, abrikozen, perziken en meloenen. Lekker oranje allemaal. Bij de compotes zal ook wel wat oranje gezeten hebben.
Volgende keer over de bijbehorende wijnen, want die zijn ook niet mis.