Haarbei, hertbei, hartbei, aardbei?

Ik zat nog even naar wat geschiedenis van de Europese aardbei te zoeken, de fragaria vesca, en moschata, onze wilde aardbeien, bosaardbeien, hoe je ze noemen wilt. Dat fragaria is Latijn en slaat op de geurigheid van de vrucht.
De Romeinen vonden ze lekker, maar besteden er in hun geschriften niet ovemartig veel aandacht aan. De eerste teeltgegevens vind je in 1324 in Frankrijk waar in de rekeningen van een ziekenhuis de aankoop en verzorging van aardbeienplanten staat. Het gaat dus om de medicinale toepassing. Blaadjes, wortels, vruchten werden gebruikt voor thee, siroop, zalfjes.
In 1368 planten ze 12.000 (twaalfduizend!) plantjes in de koninklijke tuinen van het Louvre. De oudste tekening tot nu toe lijkt die van de Herbarius latinus moguntiae uit 1484. (Moguntia, Mainz in Duitsland). Allemaal kennis uit het Franse handboek, waar ik opeens de term haarbeer tegenkom, voor de moschata in Duitsland en België.

De moschata gaat in de 15e eeuw de vesca vervangen.Maar Haarbeer als naam? En hoe zat dat dan in ons land? Aha, daar kom ik ergens een mooie verwijzing tegen, een manuscript uit Vlaanderen, 1351. Nemt ripe hertbeyeren ende legse in wine ende laetse
verrotten. Dat verrotten zou ik niet zo letterlijk nemen. Marineren klinkt een stuk leuker.

Hertbeiere, en dat wordt dan later ertbeiere, of erdbere, of eerdtbesie, aerd-besie, aardbes, aardbei, aardbezie. Waar is die H gebleven? En waar werd de T een D? Of waar verdween de T of D? Zouden aardbeien eigenlijk wel naar aarde genoemd zijn, of naar hart, een aardbei heeft wel een beetje de vorm van een hart. Is dat niet veel leuker? Een hartbes? Mijn hart hebben deze vruchten in ieder geval.