Een nieuwe lente, een nieuw geluid
Welkom op dit nieuwe blog, zomaar op Valentijnsdag, na een lange pauze. Blog en website zijn nu één in een prachtige nieuwe vormgeving van Ger van de Lindt, trouw en liefdevol bijgestaan door Jeanette. En uiterst professioneel en met veel kennis en liefde tot stand gebracht. Waar zou dit blog dan anders over kunnen gaan dan over Valentijn en de liefde?
Wie was die Valentijn eigenlijk? Dat is niet zo eenvoudig te beantwoorden, want we tellen er wel drie en allemaal sterven ze de voor heiligen niet ongebruikelijke marteldood. We beginnen met de bisschop van Terni die rond het jaar 220 van onze jaartelling droevig aan zijn einde kwam. Later zijn zijn relieken ten dele naar Duitsland zijn overgebracht. Dat gesjouw met botjes, het was mode. In ieder geval is deze Valentinus in 1496 door paus Alexander VI benoemd tot heilige van de verliefde stelletjes.
Dan is er de Valentinus die een eeuw later in Rome onder keizer Diocletianus aan zijn einde kwam. Vanuit zijn bisschopsstad Tongeren bereisde hij de Kempen om de heidenen te bekeren. Dat is interessant. Want ook al zou Tongeren al in de derde eeuw van onze jaartelling aan de bisschop zijn, we weten er weinig concreets over. Tot slot trok Valentinus van Rhetië (Beieren), een rondreizende monnik en prediker uit de 5de eeuw rond door Europa om de heidenen te bekeren. Dat loopt niet altijd goed af, weten we van Bonifatius.
Maar er gaan ook stemmen op dat de eerste twee eigenlijk dezelfde zijn, waarbij een eeuwtje misverstand niet meetelt. De derde zou niet echt bestaan hebben. De botjes van die éne Valentinus zijn dan in de 5de eeuw ten dele naar Beieren verkast. Dat gesjouw met botjes is wel een tijd lang mode geweest, een beetje kathedraal beschikte immers over een serieuze reliek van een serieuze heilige.
Waar staat Valentinus voor? Kort gezegd: genezing, al dan niet wonderbaarlijk, al dan niet dankzij een heilige bron. De naam stamt uit het Latijn: valēre, kracht of valens (voedzaam). Dat -tinus is een verkleinwoord, voorouders zouden Valentius, Valerius, of zelfs Valentinillus kunnen hebben geheten. (Zoals je in het Nederlands Anna, Anette, Ankie, Antje hebt). Daar valt dus nog wel wat over te puzzelen. Voedzaam of krachtig. Hm, allemaal nuttig bij het genezen.
In ieder geval viert deze drie-in-één-heilige dankzij paus Gelasius I sinds 495 de heilige dag 14 februari. Dat komt goed uit, want dat was in de Romeinse tijd het feest van de Lupercalia, het feest van de vruchtbaarheid, het festival van Faunus, ook wel wolfgod (lupus) genaamd. De priesters van Lupercus hopsten naakt rond over de Palatinus, en verrichten tal van rituelen die het huwelijk en het moederschap zouden bevorderen. Nu dan zijn onze rozen, harten, kaarten en intieme dinertjes met spannende lingerie in stijl toch een – zij het wat commerciële – moderene versie van de liefde en de Lupercalia.
Doen wij in Nederland trouwens iets met deze heilige? Jazeker, al sinds halverwege de 15de eeuw is er een Valentijnskapel bij Westerhoven in Noord-Brabant. Gebouwd bij een heilige – want geneeskrachtige – bron. De kapel zal de beeldenstorm en secularisatie niet echt overleven. De bron bleef bestaan. Ik ben er ooit geweest, het water in de bron of ‘het putje’ ligt hoger dan de er langs stromende beek de Keersop. Dat is op zich al wonderlijk genoeg
De kapel is in 1947 herbouwd, de verering van Valentinus een beetje opnieuw op poten gezet, maar het is toch vooral een gedenkteken voor de daar gesneuvelde soldaten in de Tweede Wereldoorlog. Valentijnsdag 1948 werd de kapel ingewijd. Ook in de 20ste eeuw werd er nog druk om gezondheid gebeden, dankbare gelovigen lieten bloemen en ontroerende briefjes achter. Wie ouderwets aan Valentijnsdag wil doen loopt ‘s avonds mee in de kaarsenprocessie door de landerijen naar de kapel bij Westerhoven. Wel even het lied uit je hoofd leren:
Naar de bron van Valentijn
Trekken steevast vrome scharen
Mensen die – in zorg of pijn
Zingend smeken om genade.
En van mij mag je ook even een kaarsje aansteken ter nagedachtenis aan de gevallenen. 4 mei vindt hier de Dodenherdenking plaats. Opdat wij niet vergeten.